Docent Dr Aleksandra Saška Pavlović – neurolog, neurosonolog, neuropsiholog
Član Odbora za demencije pri Evropskoj Ogranizaciji za moždani udar (European Stroke Organisation, ESO)
Ultrazvučni pregled moždane cirkulacije ili transkranijalni Dopler je metoda koja se uspešno koristi unazad 4 decenije i omogućava merenje protoka krvi kroz velike arterije mozga.
Istom metodologijom je poslednjih 20-ak godina osvojen i pregled dubokih anatomskih struktura mozga – moždanog stabla, bazalnih ganglija i komornog sistema, što pruža velike mogućnosti dopunske dijagnostike za specijalistu neurologa.
Kako se radi transkranijalni parenhimski ultrazvuk?
Za parehnimski ultrazvučni pregled se koristi fazna ultrazvučna sonda frekvence od 2 MHz. Kao i svaki ultrazvulni pregled, i ovaj je neinvazivan, bezbolan i potpuno bezopasan.
Pregled se izvodi kroz transtemporalni prozor što znači da se ultrazvučna sonda stavi iznad uva sa jedne i potom sa druge strane i izvrši pregled na propisan način. U pregledu se koristi standardan ultrazvučni vodeni gel.
Šta se ovim pregledom registruje?
Transkranijalni parenhimski ultrazvuk omogućava pregled dubokih stuktura mozga. Standardizovani su pregledi sledećih struktura: supstancija nigra, nukleus ruber, rafe mezencefalona, prečnik III i bočnih komora, bazalne ganglije (nukleus kaudatus i nukleus lentiormis) i talamus.
Kod kojih bolesti je ovaj pregled indikovan?
Korisnost transkranijalnog parenhimskog ultrazvuka je pokazana kod svih oblika nevoljnih pokreta (tremor, distonija, sindrom nermirnih nogu itd), kod parkinsonizma, kognitivnog pada/demencije, depresije.
Koji su specifični nalazi?
Kod preko 90% bolesnika sa idiopatskom Parkinsonovom bolešću nalazi se marker povećanog signala iz supstancije nigre. Atipični parkinsoni poremećaji imaju specifičan nalaz bez povećanog signala u supstanciji nigri ali zato postoji hiperehogenost nukleusa lentiformisa.
Kod bolesnika sa depresivnošću u velikom procentu slučajeva postoji prekid kontinuiteta moždane strukture koja se zove rafe mezencefalona. Atrofija dubokih struktura mozga se identifikuje kroz povećan prečnik III moždane komore.
Postoje i druge bolesti i stanja kod kojih je ovaj pregled pomaže lekaru u izvodjenju zaključaka a polje indikacija se sve više širi.
Transkranijalni parenhimski ultrazvučni pregled pokazuje visoku senzitivnost i specifičnost kao dopunska dijagnostička procedura u sagledavanju bolesnika sa raznim neurodegenerativnim ali i cerebrovaskularnim, metaboličkim i psihijatrijskim oboljenjima.
Izvori:
Berg D, Godau J, Walter U. Transcranial sonography in movement disorders. Lancet Neurol 2008;7:1044-1055.
Fernandes Rde C, Berg D. Parenchymal imaging in movement disorders. Front Neurol Neurosci 2015;36:71-82.
Mijajlović M, Pavlović AM. Ultrazvučni transkranijalni pregled moždanog parenhima kod degenerativnih i drugih oboljenja mozga. U: Ultrazvuk u neurologiji (Urednik Zagorka Jovanović), 2015, Licej, 978-86-86361-28-8, str 163-175.
Pavlovic AM, Pekmezovic T, Jovanovic Z, Svabic Medjedovic T, Veselinovic N, Norton MC, Sternic N. Transcranial parenchymal sonography findings in patients with cerebral small vessel disease: a preliminary study. J Ultrasound Med 2015;34(10):1853-1859.
