Docent Dr Aleksandra Saška Pavlović – neurolog, neurosonolog, neuropsiholog

Član Odbora za demencije pri Evropskoj Ogranizaciji za moždani udar (European Stroke Organisation, ESO)

Edukativni tekstovi Poliklinike Antamedica

Ultrazvučni pregled moždane cirkulacije ili transkranijalni Dopler je metoda koja se uspešno koristi unazad 4 decenije i omogućava merenje protoka krvi kroz velike arterije mozga.

Istom metodologijom je poslednjih 20-ak godina osvojen i pregled dubokih anatomskih struktura mozga – moždanog stabla, bazalnih ganglija i komornog sistema, što pruža velike mogućnosti dopunske dijagnostike za specijalistu neurologa.

Kako se radi transkranijalni parenhimski ultrazvuk?

Za parehnimski ultrazvučni pregled se koristi fazna ultrazvučna sonda frekvence od 2 MHz. Kao i svaki ultrazvulni pregled, i ovaj je neinvazivan, bezbolan i potpuno bezopasan.

Pregled se izvodi kroz transtemporalni prozor što znači da se ultrazvučna sonda stavi iznad uva sa jedne i potom sa druge strane i izvrši pregled na propisan način. U pregledu se koristi standardan ultrazvučni vodeni gel.

Šta se ovim pregledom registruje?

Transkranijalni parenhimski ultrazvuk omogućava pregled dubokih stuktura mozga. Standardizovani su pregledi sledećih struktura: supstancija nigra, nukleus ruber, rafe mezencefalona, prečnik III i bočnih komora, bazalne ganglije (nukleus kaudatus i nukleus lentiormis) i talamus.

Kod kojih bolesti je ovaj pregled indikovan?

Korisnost transkranijalnog parenhimskog ultrazvuka je pokazana kod svih oblika nevoljnih pokreta (tremor, distonija, sindrom nermirnih nogu itd), kod parkinsonizma, kognitivnog pada/demencije, depresije.

Koji su specifični nalazi?

Kod preko 90% bolesnika sa idiopatskom Parkinsonovom bolešću nalazi se marker povećanog signala iz supstancije nigre. Atipični parkinsoni poremećaji imaju specifičan nalaz bez povećanog signala u supstanciji nigri ali zato postoji hiperehogenost nukleusa lentiformisa.

Kod bolesnika sa depresivnošću u velikom procentu slučajeva postoji prekid kontinuiteta moždane strukture koja se zove rafe mezencefalona. Atrofija dubokih struktura mozga se identifikuje kroz povećan prečnik III moždane komore.

Postoje i druge bolesti i stanja kod kojih je ovaj pregled pomaže lekaru u izvodjenju zaključaka a polje indikacija se sve više širi.

Transkranijalni parenhimski ultrazvučni pregled pokazuje visoku senzitivnost i specifičnost kao dopunska dijagnostička procedura u sagledavanju bolesnika sa raznim neurodegenerativnim ali i cerebrovaskularnim, metaboličkim i psihijatrijskim oboljenjima.

Izvori:

Berg D, Godau J, Walter U. Transcranial sonography in movement disorders. Lancet Neurol 2008;7:1044-1055.

Fernandes Rde C, Berg D. Parenchymal imaging in movement disorders. Front Neurol Neurosci 2015;36:71-82.

Mijajlović M, Pavlović AM. Ultrazvučni transkranijalni pregled moždanog parenhima kod degenerativnih i drugih oboljenja mozga. U: Ultrazvuk u neurologiji (Urednik Zagorka Jovanović), 2015, Licej, 978-86-86361-28-8, str 163-175.

Pavlovic AM, Pekmezovic T, Jovanovic Z, Svabic Medjedovic T, Veselinovic N, Norton MC, Sternic N. Transcranial parenchymal sonography findings in patients with cerebral small vessel disease: a preliminary study. J Ultrasound Med 2015;34(10):1853-1859.